Arıcılık yapmaya başladıysanız aslında ilk önce ana arı denilen ve kovanı baştan aşağıya tamamen yöneten bu canlıyı iyi bilmek gerekir. Arıcılıktaki başarınız ana arı seçimine ve kalitesine bağlıdır. Ana arı eşittir, arı kovanı anlamına gelir.
Bir arı kovanında ana arı ne kadar güçlü ve sağlıklı ise o kovanın geleceğide o şekilde iyi olacaktır. Ana arısı ölen veya sakatlanan yada yaşlanan arı kovanındaki işçi arılar çalışmaz ve kovan içerisinde bir telaş başlamaktadır. Zamanla hangi kovan ana arı var hangi kovanda ana arı olmadığını anlayabilirsiniz. Ana arısı olan kovan bacaklarında bol polen ile ve istekli bir şekilde çalışır. Anasız kovanda ise bunların tam tersi meydana gelmektedir.
Arılığınızda bir kaç yöntem ile ana arı yetiştirme işlemini yapabilirsiniz:
Birinci Yöntem: Arılığınızda bir kovanın ana arısı yoksa, yine aynı arılıkta bulunan güçlü ve kuvvetli arı kovanından larva haline gelmemiş taze yumurtaları olan bir çerçeve alınır. Çerçevenin üzerindeki arılar hafifçe süpürülür. Bu çerçeve soğuğa ve rüzgara maruz kalmadan yetim kovana götürülür. Çerçeve dikkatlice arıların en yoğun olduğu yere kovan ortasına yavaşça konur. Çerçevenin üzerine kalemle verildiği tarih yazılır. Verilen yumurtalı çerçeve ile onun her iki yanındaki çerçeveler arasında normalden birkaç milim daha fazla açıklık bırakılır. Kovanın beslenmesine ve sıcaklığına dikkat edilir. 3-5 gün sonra kovana bakıldığı zaman işçi arılar tarafından ana çerçevesindeki yumurtalı hücrelerin bir kısmının ana memeleri haline getirildiği görülür. 16 gün sonra yapılacak muayenede genç bir ananın ürkek ürkek çerçeveler üzerinde dolaştığı görülür. Öksüz bir kovana en pratik ana verme yöntemi budur.
Bu yöntemin en kötü yanı, arı ailesinin ortalama 20 gün çoğalma faaliyetinden geri kalmasıdır. Ayrıca bu işlem erkek arıların ortaya çıktığı zamandan daha önce de yapılamaz. Ana çıktığında daha erkek arılar ortada yoksa genç ana çiftleşmek imkanını bulamaz.
İkinci Yöntem: Arıların oğul verme zamanında ana arı elde edebiliriz. Oğula meyleden kovanlardan üzeri kapatılmış ana memeli çerçeveleri alarak aynı şekilde diğer anasız kovana vermek suretiyle yapılır. Bu usul, kuşkusuz daha pratik ve kolaydır.
Üçüncü Yöntem: En problemsiz ve uygulaması verimli olan yöntem elde doğrudan yedek ana arı bulundurmaktır. Bunun için elde ruşet kovan denilen küçük kovanlar olması gerekir. Ama bu kovanlarda arı kolonisini uzun süre tutmak, hele hele arıyı kışlatmak zordur. Bunun için normal bir kovan ya da ballık alınarak bölme tahtasıyla üçe ya da dörde bölünür. Bölme tahtalarının ortası açık bırakılarak buralara sinek teli çekilir. Bu sayede hem arı kolonileri kışın birbirlerinin ısılarından yararlanırlar hem de kokuları aynı olacağı için birleştirildiklerinde kavga etmezler.
Her bölüm için kovanın başka yüzüne bir uçma deliği açılır. Bölmelere güçlü kovanlardan alınan üzerinde larva haline gelmemiş taze yumurtası bulunan çerçeveler arılarıyla birlikte konur. Her bölme ayrı koloni şeklinde çalışacağı için kendilerine ana arı yaparlar. Böylece üç veya dört analı tek bir kovan elde edilmiş olur. Bu kovanın beslenmesine ve sıcaklığına dikkat edilerek kışa sokulur. Ertesi ilkbaharda ana arı ihtiyacı olan kovanlara eldeki yedek analardan alınarak verilir. Anası alınan bölüm ya diğer bölümle birleştirilir ya da yeni ana yapması sağlanır.
Dördüncü Yöntem: Bu yöntem, bir çerçeve üzerine birçok ana memeleri yaptırıp; analı memeleri ihtiyacı olan kovanlara aşılamaktan ibarettir. Dört parça hazır petek el biçimi ve genişliğinde kesilerek birer parmak aralıklı olarak dilim dilim, bir çerçevenin üst çıtasına erimiş mum akıtılarak bağlanır. Bu çerçeve, genç analı güçlü bir kovanın ortasına, yumurta konulmuş iki çerçevenin ortasına bırakılır. Birkaç gün içinde işçi arılar bu dilimleri birbirine kavuşturup, hazır petekleri ana arının yumurta koyacağı hale sokarlar. Ana arı kabartılmış gözlere hemen yumurtlar.
Yumurtalı çerçeveler kovandan geri alınır. Bu işi yaparken, çerçeveyi silkeleyip de yumurtaları telef etmemeli, sadece üzerindeki arılar yavaşça süpürülmelidir. Şayet gömeçlerin alt kısmında yumurta konmamış gözler varsa; taze yumurtalar kenara gelecek şekilde, keskin bir bıçak ısıtılarak boş kısımlar kesilmelidir.
Bu çerçeve dikkatli bir şekilde, anası alınmış bir kovanın ortasına konur. Anasız kalan kovan verdiğimiz bu çerçeveyi uygun bularak derhal birçok hücreleri ana memesi olarak beslemeye başlar. 9-10 gün sonra, mühürlenmiş ana memelerini oluşturan bu çerçeveden istediğimiz bir memeyi etrafında 1-2 cm peteği ile birlikte keserek anasız bir kovanın uygun göreceğimiz bir çerçevesine monte edebiliriz. Montaj işi biraz dikkat ister. Ana memesinin çerçevedeki duruşu nasıl idiyse, öyle konur. İki gün sonra ana memesi verdiğimiz kovanı gözden geçirdiğimizde meme sağlam ise, aşımız tutmuş demektir. Üç gün kadar sonra da genç ana, yüksüğün başını delerek çıkacaktır. Bazen arıları bu memenin sağlıklı bir şekilde çıkmasını engeller. Eğer işçi arılar düzgün bir şekilde ana arının çıkarmadıysa bu işlemi yeniden tekrarlamak zorundayız.
Yine ana arı yetiştirme ile ilgili sorularınız olursa “Yorumlar” kısmından sormanız durumunda yardımcı olmaya çalışacağız. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.
