Arı zehri daha ülkemizde öyle ciddi anlamda üretimi yapılamamaktadır. Yalnız Avrupa ülkelerinde tedavi amaçlı arı zehri eklem ve romotizmal hastalıklarda kullanıldığı bilinmektedir. Aynı zamanda gripal hastalıklarda ve ortopedi rahatsızlığı olan kişilerde uygulanmaktadır. İltihap türü durumlarda ise arı zehrinin kurutucu ve ağrı kesici gibi özellikleri bulunmaktadır.
Amerika’da bulunan apiterapi birliği yapmış olduğu araştırmalar neticesinde, doku sertleşmesi, deri veremi, yaşlı insanlarda görülen deri sertleşmesi, kronik yorgunluk durumu, yara izleri, deri kanseri, ekzema türü hastalık çeşitlerinde arı zehri tedavi amaçlı kullanılmıştır.
Genel olarak, immünolojide, alerjik hastalıkların tedavisinde, romatizmal hastalıklarda, gut hastalığında, sclerosisÕde (doku sertleşmesi), ayrıca scleroderma (yaşlılar insanlarda görülen deri sertleşmesi) ve astım gibi değişik hastalık türlerinde de kullanılmaktadır. Yine saymış olduğumuz bu hastalıklarının yanında, epilepsiye, arthritis çeşitlerine, bazı kanser çeşitlerine, boğaz enfeksiyonlarına, migrene, kolesterole, sinüzite, kansere, ülsere, astıma yönelik tedavilerde arı zehri kullanılmaktadır.
ARI İĞNESİ VE ARI SOKMASI: Arı kovanını içerisinde iki çeşit arının iğnesi vardır. Birincisi işçi arıların iğnesi, ikinci ise ana arının iğnesidir. İşçi arılar iğnelerini arı kovanın korumak ve kendilerini korumak amaçlı kullanırlar. Ana arı ise, iğnesini sadece kendisine rakip olan diğer ana arıya yönelik kullanır. İşçi arılarının iğnesi kendilerin ve kovana saldıran düşmanlarına karşı en önemli savunma silahı iğnesidir. Arıların iğnesi fiziksel olarak iki bölümden meydana gelir; birincisi karın boşluğunda bağırsaklara bağlı ve oval şekilde olan zehir keseciğidir. İkinci bölüm ise iğnedir. Arı iğnesinin üzerinde 9 adet sivri uca benzeyen kancacıklar bulunur. Bu şekilde kancaların olması arı iğneyi sapladığı yerden çıkaramamasına sebep olmaktadır.
Arı bir insanı veya bir canlıyı sokunca iğneyi sapladığı yere arı zehir kesesini sıkar ve vücudunda bulunan zehir karşı tarafa geçirir. Bu zehri karşı tarafa geçme sırasında düşmanına büyük acı vermektedir. Düşmanına zehri verdikten sonra artık arı iğnesi ordan çıkaramaz ve bağırsakları ile birlikte o soktuğu yerde ölmektedir. Çünk iğnesi bir nevi buğday kılcığı gibi olduğu için daha geri çıkmamaktadır. Bu arının tekrar yaşama şansı yoktur ve kendini yere bırakır bir kaç dakika içeresinde de ölmektedir.
Arı sokma esnasında fazla panik yapmadan hemen arının konduğu yere elimiz ile hızlı bir şekilde vurursak arı sokmadan arıyı öldürmüş oluruz ve bu şekilde kurtulmuş olursunuz. Tabi eğer arıcılık yapıyorsanız bu şekilde yapmanız doğru olmaz bu şekilde hareket yaptığınız zaman, zaten arılık içeresinde olduğunuz için bütün arıların size saldırmasına neden olabilir. Bu dediğiniz bireysel olarak arılığın yanından geçen birisi için geçerlidir. Eğer arılık yanında iseniz arıların sizi sokmasını istemiyorasınz hızlı el kol hareketleri yapmadan ve sakin bir şekilde arıların yanında bulunmanızı tavsiye ederiz. Baktınız birden fazla arı saldırısana maruz kaldığını kafanıza bir kıyafet geçirerek ordan uzaklaşık dal ve yaprakların arasına kendimizi saklamalıyız.
Bu kadar da uğraştığınız halde yinede arı sokmasından kurtulamadıysanız, yine panik yapmanıza gerek yoktur. İlk başta bu genellikle 30 saniye gibi bir süredir çok şiddetli bir acı duyarsınız ama daha sonra geçer. Vücudunuzun hassas yerlerini soktuysa bu özellikle yüz için geçerlidir şişme yapabilir. Şişme yapmaması için arının sokmuş olduğu yere buz ile bastırabilirsiniz. Eğer daha fazla rahatsızlık hissediyorsanız, miskinlik, baş ağrısı, titreme, kaşıntı gibi reaksiyonlar başladıysa mutlaka doktora gitmenizi öneririz.
Arı zehir’inin kendine özgü keskin bir kokusu vardır. Bu zehir kokusunun yayılması diğer arıları da hırçınlaştırır. Eğer bir arı soktuğunda gerekli önlemler alınmazsa, aynı yerden başka arılar da sokmaya çalışır. Onun için arı soktuğunda arılıktan uzaklaşıp sokulan yeri yıkamak gerekir.
Arı Soktuğunda Alınacak Önlemler: Arı alerjisi olanlarda vücudun genelinde kızarma, kaşıntı ve yumuşak dokularda şişme görülür. Bu sırada solunum güçlüğü, karın ağrısı, kusma, çarpıntı ve baygınlık görülebilir. Boğaz kaslarının kasılması ve yutak bölgesinin şişmesi ile nefes gittikçe zorlaşır ve hasta boğulabilir.
Arı soktuğu zaman en etkili yöntem amonyaktır. Amonyak hem arının soktuğu yere sürülebilir hem de bir bardak suya 5-10 damla damlatılarak içilebilir. Şişmeye karşı antihistaminik veya steroid bir krem sürülmelidir. Ağızdan alınacak antihistaminik herhangi bir tablet oldukça yararlı olacaktır. Ancak şiddetli reaksiyonlar için geciktirilmeden tıbbi müdahalelere başvurulmalıdır. Her şeyde önce panik yapmayın bal arılarının zehri insanı öldürmez. Bazı eşek arıları için aynısını söyleyemeyiz.
Arı Zehrinin Yapısı: Arı zehri, işçi arılarda zehir bezlerince üretilip zehir torbasında depolanır. Hücreden yeni çıkmış arıların zehir üretme yetenekleri çok az olup 12 günlük olduklarında en yüksek üretim kapasitesine ulaşırlar ve 20 günlük olduklarında zehir üretme yeteneklerini kaybederler. Ancak kışlayan arılarda bu yetenek yok olmaz. Bir işçi arı, ömrü boyunca 0.3 mg dolayında zehir üretir. Sokma sırasında iğnesini sokulan canlı üzerinde bırakan arı, daha sonra ölür. Bir anlamda, işçi arı kendisini ve kolonisini korumak için ölümü göze alır.
Arı Zehri Üretimi: Arı zehri toplanmasında, değişik yöntemler bulunmasına karşın, daha çok 5-10 mm aralıklarla paralel dizilen tellerin altına yerleştirilen cam levhalı düzenek kullanılmaktadır. Kovan uçuş tahtası veya kovan dip tahtası üzerine konan bu düzeneğe 12 voltluk akım verildiğinde tellere temas eden arı hafif elektrik şokuyla karşılaşmakta ve zehrini cam levha üzerine bırakmaktadır. İğne cama batmayacağından arı da ölmemektedir. Sıvı olan arı zehri, cam levha üzerine bırakılır bırakılmaz kristal hale geçer ve daha sonra jiletle kazınarak toplanır.
Arı zehri toplanması sırasında arılar yüksek derecede rahatsız edileceğinden çevredeki canlılar yönünden güvenlik tedbirleri alınmalı, uygulama 1 kovan için en fazla 5-10 dakika sürmelidir. Uygulama 10 kovana tatbik edildiğinde 1-2 g kristal zehir toplamak mümkündür.
Arı Zehrinin Kullanıldığı Alanlar: Arı zahirinin kullanılma alanları ve ticaret hacmi diğer arı ürünlerine göre daha sınırlıdır. Arı zehri arılarca koloninin düşmana karşı savunulmasında, ve ayrıca apiterapide arı zehrine karşı bağışıklık sisteminin geliştirilmesinde ve romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Arı zehri, Amerika’da eczanelerde tablet olarak satılmakta ve ilgi görmektedir.
