Bombus türü arılar, diğer arı çeşitlerine göre farklı pek çok özelliği bulunan türlerdir. Diğer arılardan onları ayıran fiziksel ve biyolojik zenginlikleri ile tarımda bal yapmasından ziyade tozlaşmayı sağladığından dolayı talep edilmektedir. Ülkemizde de seracılık yapılan yerlerde yoğun bir şekilde talep bulunmaktadır. Geniş bir şekilde bombus arısını inceleyeceğiz.
Bombus Türü Arıların Kökeni
Kökeni eskilere dayanmasına rağmen bombus türü arılar ilk olarak 1987 yılında keşfedildi. Bal yapmanın yanında domates tohumlamasında da kullanılabileceği fark edilen bombus arısı üzerinde çeşitli denemeler yapıldı. Domates ürünlerinin döllenmesinde yarattıkları sera içi sıcaklık ile daha güzel sebzelerin yetiştirilmesinde kullanılan bombus türü arılar, zamanla seracılığın vazgeçilmezlerinden biri haline geldi. Bu denemelerde bombus türünün diğer seracılık ve tarımsal faaliyetlerde de kullanılabilecekleri fark edildi.
Bombus Türü Arıların Özellikleri
Bombus türü arılarından diğer ırklardan çok daha farklı özellikleri vardır. Genel olarak görüldükleri yörelerde eşek arısı olarak bilinmelerine rağmen o familya ile pek bir alakaları bulunmamaktadır. Büyüklükleri nedeniyle eşek arısı olarak adlandırılan bombus arısı rengi ile kendini diğer arı türlerinden hemen ayırabilmektedir. Bombus türü arıların genel özellikleri ise şu şekildedir;
-
- Örtü altı olarak tabir edilen halk arasında seracılık olarak bilinen tarımsal faaliyette sebzelerin döllenmesine yardımcı olarak kullanılır. Bu nedenle arıcılık faaliyetlerinde destek kapsamında bu arı türü için çeşitli ödenek ve yardımlar bulunmaktadır.
- Diğer arılar ile Bombus arısı arasındaki en büyük fark renkleri ve tüylü yapılarıdır. Bombus türünün rengi diğer arılara göre daha koyudur. Diğer arıların aksine daha iri yapılıdırlar. Orta yaşlı olanların ise sevimli bir görüntüsü bulunmaktadır.
- Bombus türü bir yaban arısıdır. Yaşamak için kolonileri değil, toprağın altını tercih etmektedir. Ancak koloni olarak da yaşayan türleri bulunmaktadır. Bugüne kadar yapılan araştırmalarda bombus familyasına ait 250 çeşit arı keşfedilmiştir.
- Uzun dilleri sayesinde diğer arılardan daha fazla polen toplama ve daha fazla bal üretme imkanları vardır. Bu özellikleri sayesinde diğer arıların yapamayacağı bir işlem olan uzun borusu bulunan çiçeklerden de polen toplayabilmektedirler. Normal arılardan çok çok daha fazla yük taşıma kapasitesine sahiptirler.
- Normal bal arılarından daha fazla dirençli ve dayanıklıdırlar. Bal arıları gibi bal yapmazlar.
Bombus Türü Arının Balı
Arı familyasının birincil özelliği olan bal yapma işlemi Bombus türünde de mevcuttur. Ancak diğer arıların balları ile aralarında fark bulunmaktadır. Bombus türünün yaptığı bal diğer arı türlerinin yaptıklarına göre daha fazla şekerlidir. Bunun nedeni bombus türünün fazla polen taşıyarak ballarında da bu yoğunluğu kullanmalarıdır. Ayrıca içindeki şeker miktarı diğerlerine göre daha fazla olduğu için bombusların balları daha uzun süre saklanabilmektedir. Bombus arısın balı normal bal arıları gibi fazla olmaz olacağı ne fazla bir yumruk peteğinde bir baldır. Bu arılar bal için değil, tozlaşma için üretimi yapılmaktadır.
Bombus Türü Arının İğnesi
Bombus türünün iğnesi diğer arı çeşitlerine göre farklılık gösterebilmektedir. Bombusların sadece dişilerinde iğne bulunmaktadır. Erkeklerinde iğne yoktur. Bombus türünün iğneleri tırtıklı bir yapıya sahip olduğu için defalarca iğnesini batırabilir. Diğer arıların sokması durumunda (eğer alerjik bir tepkime veya başka bir hastalık yoksa) sadece şişme ve kaşıntı hissi yapar. Ancak bombus arısı soktuğunda bu kaşıntılar ağrıya da dönüşebilmektedir. Genel olarak sokma eğilimi bulunmayan bu uysal arı türü ancak kendini tehlikede hisseder veya kovanı içerisine müdahale edilirse iğnesini kullanır.
Bombus Türü Arının İklimi
Bombus arıları, diğer arı türlerine nazaran daha ılık iklimleri tercih etmektedirler. Bu özellikleri ile evrim geçirmedikleri de varsayılmaktadır. Avusturalya ve Yeni Zelanda’da çokça görülen bu ırk Türkiye’de Akdeniz bölgesinde yaşamını sürdürebilmektedir. Bombus türü Türkiye’nin ihracatına da katkıda bulunmaktadır. Antalya bölgesinde üretilen bombus türü arılar 37 ülkeye ihrac edilerek yerli arıcılara büyük bir gelir kaynağı sağlamaktadır.
Bombus Arısına Devlet Devlet Desteği
Normal bal arıların desteklemesine göre bombus arısı yetiştiricilerine devlet desteklemesine daha fazladır. Örneğin; bir önceki yıl normal arı kovanı başına destekleme 15 TL iken bombus arısı için desteleme ise 60 TL olarak yapılmıştır. Desteklemeden faydalanabilmek için; bombus arısı üretim izni daha önceden il ve ilçe tarım müdürlüklerinden alınması gerekiyor ve sisteme de kayıtlı olunması gerekiyor. Her yıl düzenli olarak devletin arı destekleme başvuruları başlamasına mütakip bombus arısı üretici iseniz sizde hemen başvurabilirsiniz.
Bombus Arılarının Tozlaşmaya Faydası
Bombus arıları, genellikle arı tozlaşma sendromunu gösteren çiçekleri ziyaret eder. Kolonilerinden 1-2 kilometreye kadar çiçek yamalarını ziyaret edebilirler. Bombus arıları, nektar ve polen bulunmaya devam ettiği sürece her gün aynı çiçek parçalarını ziyaret etme eğiliminde olacaktır. Yiyecek arama sırasında, bombus arıları saatte 54 kilometreye varan hızlara ulaşabilir.
Bombus arısı, bir çiçeği ziyaret ettikten sonra, çiçek üzerinde bir koku izi bırakır. Bu koku işareti, çiçeğin diğer bombus arılarının ziyaretini koku kaybolana kadar engeller. Nektar ve polen topladıktan sonra, bombus arıları yuvaya geri döner ve toplanan nektarı ve polenleri kuluçka hücrelerine veya saklamak için balmumu hücrelerine bırakır. Bal arılarının aksine, bombus arıları sadece birkaç günlük yiyecek saklarlar ve daha sonra açlık ile baş başa kalabilirler.
Bombus Arısı Üretimi
Bu şekilde bombus arısı alarak bir seranız varsa seranızdaki meyve sebzelerin daha büyük ve sağlık olmasına sağlayabilirsiniz. Üretimi konusunda değinmedik çünkü bu üretim kısmını sizin işinizi görecek kadar yapmaya değecek bir maliyet değildir. Bu arının satışını yapan firmalar Antalya ilinde bulunmaktadır.
Bu firmalar bildiğimiz ana arısı kutu büyüklüğünde bir kovana koyarak içinde toplam 80-90 arısı olan paketler halinde gönderimi yapılmaktadır. Aldığınız şekilde seranızın bir köşesine koyarak arılar çalışmaya başlayabilir. Eğer serada herhangi bir ilaçlama ve bakım yapacaksanız bombusları dışarıya çıkarabilirsiniz ve dışarıda çalışmaya devam ederler. Kapalı bırakacaksanız içine polen olarak yiyecek bırakmalısınız. Bombus arısı fiyatı ise ortalama 150-200 TL civarında değişmektedir.
Bombus arısı hakkında sorularınız varsa lütfen yorumlar kısmından her zaman sorabilirsiniz.
