SORU:
Gerçek bal nasıl ayırt edilir beklediğinde şekerleme yapar mı?
Kimden: filiz öcal
CEVAP:
Merhabalar Filiz hanım, gerçek balı ayırt edebilmek için bir çok alternatif var. Bunların bazılarını aşağıya sıralayacağım. Ayrıca gerçek bal kesinlikle sizin tabirinizle şekerlenir arıcı tabiri ile kristalleşir. Bu kristalleşme süreci çiçek nektarının kaynağına göre değişir.
Sahbe bal ile doğal balı ayırt etme yolları:
1- Baldaki Kristalleşme (şekerleşme) veya granülleşmenin sebebini içinde sulandırılmış şeker olduğuna bağlamak yanlış bir yaklaşımdır. Bal aşırı doymuş şeker solüsyonudur ve tağşişli olsun olmasın kristalleşebilir (şekerlenebilir). Bu nedenle kristalleşme normaldir. Dahası belirli bazı çiçek kaynaklarından üretilen ballar kristalleşmeye eğilimlidir. Bu nedenle kristalleşen bal sahte baldır demek yanlış olur.
2- Bazı kişiler şiddetle karıncaların gerçek bala karşı hevesli olmadığına, bu bala iştahla saldırmadıklarına inanmaktadırlar. Ortada bir neden olmaksızın karıncaların içine şeker katılmış bir bala iştahla saldırmalarını anlamak veya inanmak oldukça zor. He ne kadar işe yarasa bile, karıncalar balı test etmek için devamlı mevcut olmayabilir. Ayrıca karıncaların sıvı şekere neden daha fazla ilgi duydukları; balın yoğunluğundan, değişik aromalı çiçeklerden elde edilmesi gibi faktörlerle de alakalı olabilir.
3- İnternet üzerinde sık rastlanan test yöntemlerinden biri; bir çöpe tutturulan pamuk parçasının bala daldırılarak kibrit ile yakılması testidir. Eğer bal doğal, tağşişsiz ise yanacağına inanılır. Bir sitede bu test ile ilgili makaleyi yazan yazar bu yöntemi çok kere değişik tipteki ballar üzerinde denediğini ve bu denemelerden bazılarında gerçek balı kesinlikle doğru olarak gösterdiğine emin olduğunu belirtmekte (örneğin petek balda) fakat sonucun tutarlı olmadığından bahsetmektedir. Bu test yönteminin daha çok pamuğun balın içine ne kadar miktar batırıldığına ve ne kadar süre ateşe tutulduğuna bağlı olduğunu ifade etmektedir. Bir sitede ise tağşişli balın, içindeki sudan dolayı yanmadığını, yansa bile bir çatırdama sesi ile yandığını belirtmektedir.
4- Katıksız balı tespit etmek için diğer bir yöntem ise sıvı balın bir bardak su içinde nasıl davrandığını gözlemektir. Katıksız bal suda hemen erimez. Katıksız balı suda eritmek için biraz çaba sarf etmeniz, karıştırarak topaklanmış parçaların erimesini sağlamanız gerekir. Buna karşılık şeker, suya atıldığında kolayca erimeye meyillidir. Ancak bu testin sonuçları farklı bal türleri farklı viskoziteye (akmazlık, koyuluk) sahip olduğu için bazen net değildir. Bazı ballar diğerlerine göre daha yoğun ve koyudur, bu tür koyu ballar şeker ilave edilmiş bile olsa suyun içerisinde kolayca erimezler. Bu nedenle tam güvenilir bir yöntem olmayıp bir fikir verebilmektedir.
5- Bir bal satıcısı başka yolun ise şu olduğu iddia ediyor; Bir A4 kağıdına biraz bal döküp birkaç dakika bekledikten sonra kağıdın ıslak olup olmadığı kontrol edilir. Eğer kâğıt ıslak ise bu hileli bir baldır, ıslak değilse doğal, hilesiz baldır.
6- Bir sitede ise biraz daha profesyonel yöntemler anlatılmış. Biraz kimya bilgisi olan kişiler bu testi evlerinde yapabileceklerini tahmin ediyoruz. Her ne kadar biz denemesekte belki deneyen çıkar diye makalemize eklemek istedik. Bunlardan ilki anilin klorid testidir. Önce anilin cklorid hazırlanır ve daha sonra test için kullanılır. Anilin klorid 3 birim anilin ve bir birim konsantre hidroklorik asitten elde edilir. Küçük seramik bir kap alınır ve içine az bir miktar bal konulur. Yaklaşık 5-7 damla anilin klorid eklenir ve iyice karıştırılır. Eğer bal tağşişli ise (hileli bal) koyu kırmızı bir renk oluşur.
7- Diğer bir analiz metodu ise şöyle; Bir test tüpüne biraz bal alınır, üzerine eşit miktarda su eklenir ve iyice karıştırılır. Bu solüsyondan yaklaşık 100 ml alınır ve üzerine 5 ml eter eklenir. Bu karışım, karıştırıldıktan sonra iyi bir solüsyon elde etmek için bir kenarda biraz bekletilir. Üst tarafta kalan eter katmanı bir başka altı düz bir kaba alınır. Eter kısa süre içinde buharlaştırılır ve buna rezorsinol eklenir. Eğer kırmızı bir renk oluşur ise balın hileli (tağşiş) olduğu anlamına gelir.
